Τελέλης Ιωάννης

Ερευνητής

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Ιωάννης Τελέλης είναι Κύριος Ερευνητής (Β΄) στο Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας (ΚΕΕΛΓ) της Ακαδημίας Αθηνών, στο οποίο εκλέχτηκε ως Δόκιμος Ερευνητής (Δ΄) το 2003.

Γεννήθηκε στην Αθήνα (1965). Είναι πτυχιούχος του Tμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (1987). Υποστήριξε (1995) διδακτορική διατριβή με τίτλο: «Mετεωρολογικά Φαινόμενα και Kλίμα στο Bυζάντιο. Προσέγγιση των πληροφοριών από τις πηγές και εμπειρικές ενδείξεις για τις διακυμάνσεις του κλίματος της Aνατολικής Mεσογείου και Mέσης Aνατολής (300-1500 μ.X.)», την οποία εκπόνησε στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών του στον Tομέα Βυζαντινής Ιστορίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Υπήρξε Επιστημονικός Συνεργάτης σε διεπιστημονικό Ερευνητικό Πρόγραμμα με τίτλο: «Αναπαράσταση του Κλίματος της Μεσογείου κατά τους Ιστορικούς Χρόνους», που ανέλαβε ο Τομέας Αστροφυσικής και Μετεωρολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων σε συνεργασία με τον Τομέα Βυζαντινής Ιστορίας του Παν/μίου Ιωαννίνων (1988-1990).

Έχει εργασθεί ως υπεύθυνος οργάνωσης υλικού και επιστημονικός συνεργάτης στη δημιουργία του εκπαιδευτικού CD-ROM «COΦIA», μιας ηλεκτρονικής Bιβλιοθήκης για την Bυζαντινή Iστορία και Tέχνη, που εκπονήθηκε στα πλαίσια του έργου «ΣAΠΦΩ: Πολλαπλά Mέσα στην Eκπαίδευση και τον Πολιτισμό» από το Ίδρυμα Mελετών Λαμπράκη (1992-1994).

Έχει διδάξει στη δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (1996-2003) ως καθηγητής φιλόλογος (ΠΕ02). Αποσπάστηκε (1999-2000) στο Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Aθηνών και συμμετείχε στην συλλογή και επεξεργασία ιστορικού υλικού στα πλαίσια του προγράμματος «ΚΑΣΤΑΛΙΑ: Μαθησιακό Περιβάλλον Διαλογικών Πολυμέσων για τη Διερευνητική μελέτη της Ιστορίας και της Τέχνης με τη χρήση των ιστορικών πηγών» (Μελέτες και Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Λογισμικού Πολυμέσων για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), ενώ συμμετείχε (2003-2004) στη δημιουργία εναλλακτικού βιβλίου για τη διδασκαλία του μαθήματος της Iστορίας για μαθητές στο πλαίσιο του προγράμματος: «Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004» (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ με φορέα υλοποίησης το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Υπήρξε υπότροφος Erasmus στο Πανεπιστήμιο του Münster της Γερμανίας (1992) και υπότροφος του Iδρύματος Kρατικών Yποτροφιών (ΙΚΥ) για εκπόνηση μεταδιδακτορικής έρευνας με θέμα: «Οι μετεωρολογικές θεωρίες των Βυζαντινών (11ος-15ος μ.Χ. αι.)» (2000). Του απονεμήθηκε το Bραβείο Nίκου Σβορώνου 1996 για νέους ιστορικούς και για εξαιρετική επίδοση ως ερευνητή της Bυζαντινής Iστορίας από το Iνστιτούτο Mεσογειακών Σπουδών του Iδρύματος Tεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης (1998). Επίσης, έχει λάβει μέρος στο Πρόγραμμα Μορφωτικών Ανταλλαγών μεταξύ Ελλάδος - Γερμανίας (Freie Universität Berlin, 2013).

Είναι Μέλος της Ελληνικής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών (από το 2005), Συντάκτης λημμάτων Βυζαντινολογικής Βιβλιογραφίας για τον Ελλαδικό χώρο στο περιοδικό Byzantinische Zeitschrift από τον τόμο 100/1 (2008) και εξής, καθώς και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ερευνητικού Προσωπικού Ακαδημίας Αθηνών (Μέλος 2014-2015, Γραμματέας 2014-2016 και 2016-2018).

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στα πεδία της Βυζαντινής Φιλολογίας και Ιστορίας. Ειδικότερα, έχει ασχοληθεί με: 1. Την πρόσληψη της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας κατά την Παλαιολόγεια Αναγέννηση, 2. Την κριτική έκδοση Βυζαντινών φιλοσοφικών κειμένων (κυρίως με επιστημονικό / περιβαλλοντικό προσανατολισμό), 3. Την Περιβαλλοντική Ιστορία και τις Βυζαντινές Σπουδές (αλληλεπίδραση φυσικού περιβάλλοντος και ανθρώπων κατά τη Βυζαντινή περίοδο, πρόσληψη του φυσικού περιβάλλοντος από τους Βυζαντινούς, κλιματική ιστορία στο Βυζάντιο).

Είναι συγγραφέας τριών μονογραφιών. Έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Mελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, καθώς και σε συλλογικούς τόμους.

Στο Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας (ΚΕΕΛΓ) της Ακαδημίας Αθηνών συμμετέχει στο Ερευνητικό Πρόγραμμα: «Κριτική Έκδοση του έργου "Φιλοσοφία" του Βυζαντινού πολυίστορος Γεωργίου Παχυμέρη (13ος μ.Χ. αι.)» έχοντας μέχρι σήμερα συμβάλει με τη δημοσίευση δύο κριτικών εκδόσων των βιβλίων Ε' και Γ' της Φιλοσοφίας του Γεωργίου Παχυμέρη.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Tελέλης, E. Xρυσός, Δ. Mεταξάς, «Oι μαρτυρίες των βυζαντινών πηγών για τον δριμύ χειμώνα του έτους 763/4 μ.X.», Δωδώνη (Eπιστημονική Eπετηρίς του Πανεπιστημίου Iωαννίνων) 19 (1989) σσ.105-127. http://goo.gl/EPMHvV
I.Telelis, «The great climatic risks of the past: The drought described by Byzantine sources (4th-6th cent. A.D.)», Στο: Proceedings of SEP Pollution Meeting in Padova, Italy, 29. 3.-2. 4. 1992, σσ. 289-301. http://goo.gl/NziGOm
I.Telelis, E.Chrysos, «The Byzantine Sources as Documentary Evidence for the Reconstruction of Historical Climate», στον τόμο: B.Frenzel (ed.), European climate reconstructed from documentary data: Methods and results, [European Palaeoclimate and Man No 2], σσ. 17-31, Stuttgart-Jena-New York 1992. http://goo.gl/DGG3eN
I.Telelis, «The climate of Tübingen A.D. 1596-1605, on the basis of Martin Crusius' Diarium», Environment & History 4 (1998) 53-74. http://goo.gl/k4P2St
I.Telelis, «Medieval Warm Period and the beginning of the Little Ice Age in Eastern Mediterranean. An approach of physical and anthropogenic evidence», in: Belke K., Hild F., Koder J., Soustal P. (Hsg.), Byzanz als Raum. Zu Methoden und Inhalten der historischen Geographie des östlichen Mittelmeerraumes, [Veröffentlichung der Kommission für die Tabula Imperii Byzantini. Denkschrift Bd. 7], Wien 2000, σσ. 223-243. http://goo.gl/eurVug
Θ. Κάββουρα, Γ. Τσαγκάνου, Δ. Κούτρα, Γ.Τελέλης, Μ. Γρηγοριάδου, Μ. Σαμαράκου, Χ. Σολομωνίδου, Κ. Παπαδοπούλου, «Μεθοδολογία σχεδίασης εκπαιδευτικού λογισμικού ιστορίας και τέχνης με υποστήριξη βάσης ιστορικών πηγών και διδακτικών σεναρίων», στον τόμο: «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση», Πρακτικά του 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή, Πάτρα, Οκτώβριος 2000, σσ. 341-351. https://goo.gl/OlTayk
I.Tελέλης, «Οι λόγιοι του 11ου αιώνα και ο Αριστοτελισμός: η περίπτωση των «Μετεωρολογικών», στον τόμο: Χρυσός Ε. (επιμ.), Η Αυτοκρατορία σε Κρίση (;) Το Βυζάντιο τον 11ο Αιώνα (1025-1081), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών / Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, (Διεθνή Συμπόσια Αρ. 11), Αθήνα 2003, σσ. 425-442. http://goo.gl/HazxZ0
[Μονογραφία] Iωάννης Tελέλης, Mετεωρολογικά Φαινόμενα και Kλίμα στο Bυζάντιο, Ακαδημία Αθηνών - Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας (Πονήματα αρ. 5) Αθήναι 2004 (σε 2 τόμους xxvi+923 σσ., ISBN 960-404-046-4 set). [Εξώφυλλο, Περιεχόμενα, Αγγλική Περίληψη]
Επιστημονική Υπεύθυνη: Άννα Φραγκουδάκη, Συγγραφείς: Ρόμπου-Σαμαρά Θ., Αρναούτογλου Η., Καράμπελας Δ., Τελέλης Γ., Αρχαία Ιστορία. Από τους πρώτους ανθρ-ώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.). Α’ Γυμνασίου. [ΥΠΕΠΘ/ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ/ Μέτρο 1.1/Ενέργεια 1.1.1/Ομάδα 1, Παν/μιο Αθηνών: Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004] Αθήνα, Ιούνιος 2004. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/211
Λίγη ακόμη ιστορία... (Α' Γυμνασίου): συμπληρωματικό υλικό στο Βιβλίο "Αρχαία ιστορία: Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 π.Χ.)" για το μάθημα της ιστορίας της Α’ Γυμνασίου. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261
Επιστημονική Υπεύθυνη: Άννα Φραγκουδάκη, Συγγραφείς: Κώστας Γαγανάκης, Αγλαΐα Κάσδαγλη, Τόνια Κιουσοπούλου, Παρασκευάς Κονόρτας, Εριέττα - Βαλερή Μπενβενίστε - Κοντοπούλου, Γιάννης Τελέλης, "Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία. Από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.) ως τις αρχές του 18ου αιώνα". B’ Γυμνασίου. [ΥΠΕΠΘ/ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ/ Μέτρο 1.1/Ενέργεια 1.1.1/Ομάδα 1, Παν/μιο Αθηνών: Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004] Αθήνα, Δεκέμβριος 2004. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/262
Λίγη ακόμη ιστορία...(Β' Γυμνασίου): Συμπληρωματικό υλικό στο Βιβλίο "Μεσαιωνική και νεότερη ιστορία: Από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.) ως τις αρχές του 18ου αιώνα" για το μάθημα της ιστορίας της Β’ Γυμνασίου. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/263
I.Tελέλης, «Η κλιματολογική πραγματικότητα στην Ευρώπη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας», άρθρο στο Αφιέρωμα του ένθετου Ε-ΙΣΤΟΡΙΚΑ, τεύχος 283 της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» της 28.04.2005 με τίτλο: «Η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία», σσ. 45-49. http://goo.gl/t5s5HC
I. Telelis, «Anastasios K. Sinakos, Άνθρωπος και περιβάλλον στην πρωτοβυζαντινή εποχή (4ος-6ος αι.). Thessalonike, University Studio Press (Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών 3) 2003. 193 S. Mit 2 Abb. ISBN 960-12-1178-0». Βιβλιοκρισία στο περιοδικό: Byzantinische Zeitschrift τ. 98(2) (2005) σσ. 143-148. http://goo.gl/AjOH7s
I. Telelis, «Historical-climatological Information from the Time of the Byzantine Empire (4th-15th Centuries AD)», History of Meteorology τ. 2 (2005), σσ. 41-50. Διαδικτυακό περιοδικό με κριτές: https://journal.meteohistory.org/index.php/hom/article/view/27/27
Αυτό το άρθρο μεταφράστηκε στα Kινέζικα (μετάφραση: Ding Hanbing, Τμήμα Ιστορίας Southwest University Chongqing, Κίνα)
I. Telelis, «Weather and climate as factors affecting land transport and communications in Byzantium», Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, 21-26 August 2006, London, vol. II, Abstracts of Panel Papers, London (Ashgate) 2006, p. 53 (περίληψη) https://goo.gl/2n8nC5
I. Telelis, «Weather and climate as factors affecting land transport and communications in Byzantium», Byzantion τ. 57 (2007) 432-462. https://goo.gl/vrGF2V
I. Telelis, «Climatic fluctuations in the Eastern Mediterranean and the Middle East AD 300-1500 from Byzantine documentary and proxy physical paleoclimatic evidence - a comparison», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik τ. 58 (2008) 167-207. https://goo.gl/9CCxo6
[Μονογραφία] Ioannis Telelis, Georgios Pachymeres. Philosophia, Book 5: Commentary in Aristotle’s Meteorologica (Βιβλίον πέμπτον, τῶν Μετεωρικῶν). Editio princeps. Prolegomena, Text, Indices. [Corpus Philosophorum Medii Aevi. Commentaria in Aristotelem Byzantina No. 6] Ακαδημία Αθηνών - Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας, Αθήναι 2012 (ISBN 978-960-404-232-6, ISSN 2241-1933). J. Vrin, Éditions Ousia, Bruxelles (ISBN 978-2-87060-167-9). [Εξώφυλλο & Περιεχόμενα, Περίληψη]
Ι. Τελέλης, «Οι θετικές επιστήμες στο ύστερο Βυζάντιο (13ος-15ος αι.)», στον τόμο: Λουγγής Τ. & Κislinger Ε. (εκδ.), Βυζάντιο. Ιστορία και Πολιτισμός. Ερευνητικά πορίσματα. Τόμος Α', Edition: Athens, σσ. 411-426, Αθήνα (Ηρόδοτος). https://goo.gl/58vRwo
I. Telelis, «Environmental history and Byzantine studies: a survey of topics and results», στον τόμο: Κόλιας Τ., Πιτσάκης Κ. Συνέλλη Κ. (εκδ.), Αureus. Αφιέρωμα στον καθηγητή Ευάγγελο Χρυσό / Volume dedicated to professor Evangelos K. Chrysos, Αθήνα (ΕΙΕ / ΙΙΕ) σσ. 737-760. https://goo.gl/95GsKP
John Haldon,1 Neil Roberts,2 Adam Izdebski,3 Dominik Fleitmann,4 Michael McCormick,5 Marica Cassis,6 Owen Doonan,7 Warren Eastwood,8 Hugh Elton,9 Sabine Ladstätter,10 Sturt Manning,11 James Newhard,12 Kathleen Nichol,13 Ioannes Telelis,14 Elena Xoplaki15, «The Climate and Environment of Byzantine Anatolia: Integrating Science, History and Archaeology». Journal of Interdisciplinary History xlv(2):113–161 (August 2014) DOI: 10.1162/JINH_a_00682. https://goo.gl/QvM0Xd
Ιωάννης Tελέλης, «Το “βιβλίον πέμπτον των Μετεωρικών” της «Φιλοσοφίας» του Γεωργίου Παχυμέρη και οι πηγές του», στον τόμο: Φ. Ευαγγελάτου-Νοταρά, Τρ. Μανιάτη-Κοκκίνη (εκδ.), Ϛ' Συνάντηση Βυζαντινολόγων Ελλάδος και Κύπρου. Πανεπιστήμιο Αθηνών, 22−25 Σεπτεμβρίου 2005. Η γοητεία του Βυζαντίου άλλοτε και τώρα. Εισηγήσεις, Ερευνητικά Προγράμματα, Περιλήψεις Ανακοινώσεων. Αθήνα, 2015 https://goo.gl/2tdsgA
Elena Xoplaki, Dominik Fleitmann, Juerg Luterbacher, Sebastian Wagner, John F. Haldon, Eduardo Zorita, Ioannis Telelis, Andrea Toreti, Adam Izdebski, «The Medieval Climate Anomaly and Byzantium: A review of the evidence on climatic fluctuations, economic performance and societal change», Quaternary Science Reviews [Special Issue: Mediterranean Holocene Climate, Environment and Human Societies] 136 (15 March 2016), 229–252 doi:10.1016/j.quascirev.2015.10.004 https://goo.gl/HW7NrP.
[Μονογραφία] Ioannis Telelis, Georgios Pachymeres. Philosophia, Book 3: In Aristotelis de Caelo Commentary. Editio princeps. Prolegomena, Text, Indices. [Corpus Philosophorum Medii Aevi. Commentaria in Aristotelem Byzantina Νο. 7], Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 2016 (ISSN 2241-1933; Academy of Athens ISBN 978-960-404-312-5; Librairie Philosophique J. Vrin ISBN 978-2-7116-9960-5).[Εξώφυλλο & Περιεχόμενα, Περίληψη]
I. Telelis, «Book Review: EMMANUEL PASCHOS - CHRISTOS SIMELIDIS, Introduction to Astronomy by Theodore Metochites (Stoicheiosis Astronomike 1.5-30), Singapore - Hackensack, NJ: World Scientific 2017», BYZANTINA ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ 27 (2017), 413-423 doi: 10.12681/byzsym.14340 https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bz/article/download/14340/14234
I. Telelis, «Tεχνικὸς διδάσκαλος: Georgios Pachymeres as paraphrast of Aristotelian meteorology», Στον τόμο: A. Cuomo, E. Trapp (eds.), Toward a Historical Sociolinguistic Poetics of Medieval Greek, Byzantioς. Studies in Byzantine History and Civilization (SBHC 12), Brepols Turnhout. pp. 119-142. doi: 10.1484/M.SBHC-EB.5.114444 http://www.brepols.net/Pages/ShowProduct.aspx?prod_id=IS-9782503577135-1
I.Telelis, "Meteorology and Physics in Byzantium" pp. 177-201, in: A Companion to Byzantine Science, (ed.) St. Lazaris, Brill, Leiden / Boston, 2019, doi: https://doi.org/10.1163/9789004414617_007 https://brill.com/view/book/edcoll/9789004414617/BP000006.xml
I. Telelis, “Traditions and Practices in the Medieval Eastern Christian World”, in: Heiduk M., Herbers K. & Lehner H.-C., Prognostication in the Medieval World. A Handbook. v. I, De Gruyter Reference, De Gruyter 2020, pp. 665–685 https://www.degruyter.com/view/title/522832, https://doi.org/10.1515/9783110499773-038.
I. Telelis, "Byzantine textual sources for climatic and environmental developments", BYZANTINA ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ 32 (2022) 17-42 https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bz/author/index/completed.
Αυτό το άρθρο μεταφράστηκε στα Kινέζικα (μετάφραση: Ding Hanbing, Τμήμα Ιστορίας Southwest University Chongqing, Κίνα)
Ι. Τελέλης, “Τo Περὶ οὐρανοῦ του Αριστοτέλη κατά την Παλαιολόγεια Αναγέννηση. Παρατηρήσεις στο τρίτο βιβλίο της Φιλοσοφίας του Γεωργίου Παχυμέρη”, Εὔψυχος Νοῦς. Τόμος προς τιμήν Παναγιώτη Αντωνόπουλου, 2025 (υπό έκδοση)