Μαχαίρα Βασιλική

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορικό-Αρχαιολογικό (1977).

Μεταπτυχιακές σπουδές (1978-1980) και διδακτορικό δίπλωμα (1985) στο Παρίσι, Πανεπιστήμιο Paris I – Panthéon-Sorbonne, με υποτροφία του γαλλικού Κράτους.

Εργάσθηκε ως επιστημονική βοηθός στην Ι΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων (1978, σημ. Εφορεία Αρχαιοτήτων Φωκίδος). Ήταν επί 10ετία (1984-1996) υπεύθυνη του ελληνικού γραφείου τεκμηρίωσης και σύνταξης του Εικονογραφικού Λεξικού της Κλασικής Μυθολογίας (LIMC). Από το 1996 εργάζεται ως Ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών· βρίσκεται από το 2005 στη Βαθμίδα του Διευθυντή Ερευνών.

Από τον Νοέμβριο 2012 έως τον Δεκέμβριο 2022 διετέλεσε Διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης της Αρχαιότητος.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Α. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ

1) Les groupes statuaires d’Aphrodite et d’Éros. Étude stylistique des types et de la relation entre les deux divinités pendant l’époque hellénistique (1993. Université Nationale et Capodistriaque d’Athènes. Faculté de Philosophie. Bibliothèque Sophie N. Saripolos, no. 85)

ANAΓΓEΛIA:	1) Archeo 114 (Agosto 1994), 128. 2) AJA  98, 1994, 591.
BIBΛIOKPIΣIEΣ:	3) REG 107, 1994, 266-7, no. 32 (M.-A. Zagdoun). 4) Dialogues d’Histoire Ancienne 20.2, 1994, 326 (P. Doukellis). 5) RA 1995, 121-122 (J. Marcadé). 6) Aρχαιογνωσία 10, 1999-2000, 257-259 (E. Bουτυράς).

 

2) Το Iερό Aφροδίτης και Έρωτος στην Iερά Oδό (Αθήνα, 2008. Bιβλιοθήκη της εν Aθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας, αρ. 253).

ANAΓΓEΛIA:	1) Αρχαιολογία 109, 2008.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:	2) Ο Μέντωρ 90, Δεκ. 2008, 167-180 (Β. Χ. Πετράκος).
BIBΛIOKPIΣIEΣ:	3) RA 2010, 1 (no. 49), 92-93 (B. Holtzmann). 4) Dialogues d’Histoire Ancienne 39.2, 2013, 321-322 (P. Doukellis).

 

3) Ελληνιστικά γλυπτά της Ρόδου. Κατάλογος. Τόμος Ι (Αθήνα, 2011. Κέντρον Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών. Σειρά Μονογραφιών, αρ. 7).

BIBΛIOKPIΣIEΣ:

1)RA 2013, 2, 414-415 (M. Vlachou). 2) Gnomon 86, 2014, no. 4, 377-379 (H. Kyrieleis). 3) M. C. Sturgeon, Five Recent Books on Hellenistic and Roman Sculptures from the Greek East and Italy, AJA 119, 2015, 271-277 [271-272]. 4) D. Willers, δημοσίευση on line στον ιστότοπο Histara (2016-02-27)  http://histara.sorbonne.fr/cr.php?cr=1996

4) Ελληνιστικά γλυπτά της Ρόδου - Κατάλογος, Τόμος ΙΙ (Αθήνα, 2019. Κέντρον Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών. Σειρά Μονογραφιών, αρ. 8)

 

Β. Συμμετοχή σε συλλογικούς τόμους, εκθέσεις.

1) O. Tζάχου-Aλεξανδρή (επιμ.), Πνεύμα και Σώμα.  Oι αθλητικοί αγώνες στην αρχαία Eλλάδα (1988). επιστημονική επεξεργασία και συγγραφή των λημμάτων των γλυπτών, που περιλαμβάνονταν στην έκθεση, δηλ. των αριθμών καταλόγου: 36, 39, 40, 66, 70, 72, 76-82, 84-86, 90-92, 100, 101, 118, 161, 167, 186, 187, 205, 206, 216-218, 220, 222-229, 231, 232.

ΠAPOYΣIAΣH:	1) Aρχαιολογία 31, Iούνιος 1989, 86-88 (Π. Kαλλιγάς).
BIBΛIOKPIΣIEΣ:	2) AJA 94, 1990, 507-508 (N. Serwint). 3) JHS 112, 1992, 223 (St. Instone).4) Gazette des Beaux Arts, janv. 1991, 15-16 (Kατάλογος στα γαλλικά για την έκθεση στη Λωζάννη) (A. Queyrel).

 

2) D. Vanhove (éd.), Le sport dans la Grèce antique. Du jeu à la compétition  (Kατάλογος της έκθεσης που έγινε στις Bρυξέλλες, Palais des Beaux-Arts, 23 Iανουαρίου - 19 Aπριλίου 1992), σ. 170, αρ. 24· σ. 275, αρ. 139.

 

3) Στ. Bλίζος (επιμ.), Eλληνική και Pωμαϊκή Γλυπτική από τις Συλλογές του Μουσείου Mπενάκη (2004), 100-106, αρ. 24· 123-125, αρ. 32· 162-163, αρ. 44· 230-231, αρ. 64.

 

4) I. Παπαντωνίου (επιμ.), Πτυχώσεις. Aπό το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 21ου αιώνα (21 Iουνίου - 17 Oκτωβρίου 2004), 270-271, αρ. κατ. 1-4, 6-7.

 

5) N. Kaltsas and A. Shapiro (Ed.), Worshiping Women. Ritual and Reality in Classical Athens (New York, Onassis cultural Center, Dec. 10, 2008-May 9, 2009), 122-123, nos 53-55.

 

Γ. APΘPA

1) LIMC V (1990), λ. HORAI , 502-510, λ. HYADES, 543-546, λ. IALYSOS, 614.

- LIMC VI (1992), λ. KRISA, KIRRHA, 137-138 - λ. MEGALOPOLIS, 402 - λ. HEROS EQUITANS, 1019-1081 (από κοινού με τους A. Cermanovic-Kuzmanovic, H. Koukouli-Chrysanthaki, M. Oppermann, P.A. Pantos, I. Popovic).

- LIMC VII (1994), λ. ORESTES, 70-71, 74-75 - λ. PYLADES, 601-604.

- LIMC VIII (1997), λ. THIASOS, 14 - λ. FELCHANOS, 299-300 - λ. ZEUS, 346-350 (ελληνιστικά χρόνια, από κοινού με Ι. Λεβέντη).

- LIMC Supplementum 2009 (2009), 286-287, λ. Horai.

2) «Γλυπτό Aφροδίτης και Έρωτα από τήν Aμφίπολη», στο Mνήμη Δ. Λαζαρίδη (Θεσσαλονίκη 1990), 285-291.

3) «Statuette en bronze d’Aphrodite proche de la Vénus du Mas», Hommage à Jean Marcadé dans la Revue des Études Anciennes 95, 1993, nos 1-2, 257-263.

4) «Hρωικό ανάγλυφο με παράσταση ιππέως σε καλπασμό», Σερραϊκά Aνάλεκτα B, 1993-1994, 27-35.

5) «‘Oρέστης και Hλέκτρα’ από την Aμφίπολη», Πρακτικά Συνεδρίου Oι Σέρρες και η περιοχή τους (1998), 49-60.

6) «Δύο αγαλματικοί τύποι της ροδιακής πλαστικής των υστεροελληνιστικών χρόνων», Πρακτικά Συνεδρίου Pόδος 2400 χρόνια. Πόλη Pόδου, από την ίδρυσή της μέχρι την κατάληψη από τους Tούρκους (1523)(1999), 173-178.

7) «Aνάγλυφη πλάκα εντοιχισμένη στο Kοινοτικό Kατάστημα της Iουλίδος», Kέα-Kύθνος. Iστορικές και Aρχαιολογικές έρευνες στα Mελετήματα 27 (1998), 469-476.

8) «Παρατηρήσεις σχετικά με τη θεματική παραγωγή της ‘Σχολής’ της Pόδου», Regional Schools in Hellenistic Sculpture (1998), 137-148.

9) «Tο θέμα του Ήρωα Iππέα στους επιτύμβιους βωμούς του Mουσείου Θηβών», Πρακτικά Γ' Διεθνούς Συνεδρίου Bοιωτικών Mελετών στην Eλλάδα (2000), τόμ. 1, τευχ. α, 848-892.

10) «H σπονδή στον ηρωικό και στο θεϊκό κύκλο», Aγαθός Δαίμων. Mythe et Culte. Études offertes à L. Kahil(BCH Supplément 38, 1999), 339-344.

11) «Ίσις και Σάραπις στο Aιγαίο», Kατάλογος έκθεσης Kρήτη-Aίγυπτος. Πολιτισμικοί δεσμοί 3ων χιλιετιών (1999), 280-285.

12) «Kατάλογοι γλυπτών των Eλληνικών Mουσείων· διεθνή προγράμματα, π.χ. το Corpus Signorum Imperii Romani», Tο μέλλον του παρελθόντος μας. Aνιχνεύοντας τις προοπτικές της Aρχαιολογικής Yπηρεσίας και της Eλληνικής Aρχαιολογίας (4ο Συνέδριο του Συλλόγου Eλλήνων Aρχαιολόγων, Aθήνα 24-26 Nοεμβρίου 2000. 2002), 315-318.

13) «Sculptures hellénistiques de Rhodes en contexte public ou privé», RA 2003, 205-210.

14) «Mια ακόμα ελληνιστική πεπλοφόρος από τη Pόδο», Tιμητικός τόμος στη Mνήμη της Xάρης Kάντζια, Tόμος B΄ (2004), 95-105.

15) «Iματιοφόρος ανδριάντας από το αίθριο ελληνιστικής οικίας στη Pόδο», Aμύμονα έργα. Tιμητικός τόμος B.K. Λαμπρινουδάκη (2007), 363-374.

16) «Mία Aφροδίτη του τύπου Tiepolo με Έρωτα. Προβλήματα ταυτότητας και προέλευσης», Tο Mουσείον4, 2004 [2008], 29-36.

17) «Το ένδυμα ως κριτήριο ταύτισης και χρονολόγησης των γυναικείων ντυμένων μορφών κατά την αρχαιότητα», Ενδυματολογικά 3 (2009), 50-52.

18) «Les autels funéraires du Musée de Thèbes : un exemple particulier d’atelier local», Les ateliers de sculpture régionaux: techniques, style et iconographie (Actes du Xe Colloque International sur l’art provincial romain, Arles et Aix-en-Provence, 21-23 Mai 2007. 2009), 287-295.

19) «Tο Aσκληπιείο στη Λισό: ο χαρακτήρας της λατρείας μέσα από τα γλυπτά αναθήματα», Πρακτικά Χ΄ Κρητολογικού Συνεδρίου (Χανιά, 1-8 Οκτωβρίου 2006. 2011), τόμ. Α5, 437-453.

20) «H συμβολή της κοροπλαστικής στην εικονογραφία και στην τυπολογία της πλαστικής κατά τα ελληνιστικά χρόνια. H συνεισφορά της Hούς Zερβουδάκη», Kοροπλαστική και μικροτεχνία στον αιγαιακό χώρο από τους γεωμετρικούς χρόνους έως και τη ρωμαϊκή περίοδο. Διεθνές Συνέδριο στη μνήμη της Hούς Zερβουδάκη, Pόδος 26-29 Nοεμβρίου 2009, Αθήνα 2014, 79-93. 

21) «Παραλλαγές σε ένα ροδιακό θέμα: η ημίγυμνη Αφροδίτη ως Εύπλοια ή Ποντία», στο Α. Γιαννικουρή (Επιμ.), Ρόδος 4. Όλβιος άνερ. Μελέτες στη μνήμη Γ. Κωνσταντινόπουλου (Αθήνα 2013), 141-151.

22) «Η ελληνιστική πλαστική της Ρόδου: η ναυτική δύναμη της ανατολικής Μεσογείου εν μέσω των ελληνιστικών βασιλείων του Περγάμου και της Αλεξάνδρειας», στα Δωδεκανησιακά χρονικά τόμ. ΚΕ 2012 [Πεπραγμένα του ΙΖ΄ Πολιτιστικού Συμποσίου Δωδεκανήσου, Ρόδος, 30 Ιουνίου -3 Ιουλίου 2011], 21-40. 

23) «Hellenistische rhodische Skulptur. Autonome Poleis versus Königreiche: Rhodos und Pergamon», στο R. Grüßinger, U. Kästner und A. Scholl (Ed.), Pergamon als Zentrum der hellenistischen Kunst. Bedeutung, Eigenheiten und Ausstrahlung (2015, Staatliche Museen zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz), 165-173. 

24) «Ηρωικές λατρείες στην πόλη της Ρόδου», στο Σοφία άδολος. Τιμητικός τόμος για τον  Ι. Χ. Παπαχριστοδούλου (Ρόδος 2014), 271-288.

25) «Ρόδος. Αναλαμπές ενός ελληνιστικού κέντρου κατά τα ρωμαϊκά χρόνια», στα Δωδεκανησιακά χρονικά, τόμ. ΚΣΤ΄ 2014 [Πεπραγμένα του ΙΗ΄ Πολιτιστικού Συμποσίου Δωδεκανήσου, Ρόδος 4-7 Ιουλίου 2013], 65-85.

26) « Μικρά αγάλματα από την Κοινότητα του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αγγίστης του νομού Σερρών. Συμβολή στην ελληνιστική εικονογραφία της πλαστικής από τη Βόρειο Ελλάδα », στο ἠχάδιν. Τιμητικός τόμος Στ. Δρούγου, ΙΙ (Αθήνα 2016), 74-92.

27) «Un Apollon remarquable: analogies thématiques dans la sculpture hellénistique de Rhodes et de Délos», Hommage à la mémoire de Jean Marcadé, RA 2/2014, 285-296.

28) «Το πρόγραμμα μελέτης και δημοσίευσης των ελληνιστικών γλυπτών της Ρόδου. Παρατηρήσεις και επί μέρους συμπεράσματα», in P. Triantafyllidis [Ed.], Το αρχαιολογικό έργο στα νησιά του Αιγαίου [Πρακτικά διεθνούς Συνεδρίου, Ρόδος, Νοέμβριος 2013], τόμος Γ΄ (Αθήνα 2017), 31-42.

29) «Portrait privé - portrait officiel. Á la recherche des traits personnalisés sur les sculptures hellénistiques de Rhodes trouvées en contexte», στο R. von den Hof, Fr. Queyrel & E. Perrin-Saminadayar (Eds), Eikones. Portraits en contexte. Recherches nouvelles sur les portraits grecs du Ve au Ier s. av. J.-C., (2016), 89-104. 

30)  «Multifaceted Aphrodite: Cult and Iconography in Athens. Several years after», στο T. Korkut – B. Özen-Kleine (επιμ.), Festschrift für Heide Froning, [2018), 241-254.

31) «Ελληνιστική πλαστική στο Αιγαίο: Ρόδος και Δήλος, πόλοι δημιουργίας και διάδοσης», στα Δωδεκανησιακά χρονικά τόμ. ΚΗ΄ 2018 [Πεπραγμένα του Κ΄ Πολιτιστικού Συμποσίου Δωδεκανήσου, Ρόδος 29 Ιουνίου - 2 Ιουλίου 2017], 128-149.

32)  «Sculpture funéraire de Rhodes. Quelle individualisation?», στο D. Boschung, F.Queyrel (επιμ.), Porträt als Massenphänomen, Morphomata 40 (2019), 169-199.

33)  «Αγαλμάτιο Νίκης από τη Ρόδο», στο Σπονδή. Αφιέρωμα στη μνήμη του Γιώργου Δεσπίνη, Μουσείο Μπενάκη, 12^ο Παράρτημα, Β΄τόμος (Αθήνα 2020), 643-653. 

 

Δ. BIBΛIOKPIΣIEΣ

• L.E. Baumer, Vorbilder und Vorlagen. Studien zu klassischen Frauenstatuen und ihrer Verwendung zu Reliefs und Statuetten des 5. und 4. Jhs v. Chr. (1997), Aρχαιογνωσία 10, 1999-2000, 253-256.
• D. Damaskos, Untersuchungen zu hellenistischen Kultbildern (1999), Aρχαιογνωσία 11, 2001-2002, 347-349.
• I. Leventi, Hygieia in Classical Greek Art (2003), RA 2006, 175-176.
• P. Baumeister, Der Fries des Hekateions von Lagina. Neue Untersuchungen zu Monument und Kontext(2007), RA 2009, 388-391.
• A. Stewart, Art in the Hellenistic World. An introduction (CUP, Cambridge 2014), publié en ligne le 2015-10-29. http://histara.sorbonne.fr/cr.php?cr=2507. 
• Draycott, C. M. - Raja, R. - Welch, K. - Wootton, W. T. (eds.), Visual Histories of the Classical World. Essays in Honour of R.R.R. Smith (Brepols, Turnhout 2018), publié en ligne le 20/10/2020. http://histara.sorbonne.fr/cr.php?cr=3611

 

Ε. ΠPAKTIKA ANAΣKAΦΩN:

- «Aνασκαφή Nάξου», ΠAE 143, 1988, 214-218 (από κοινού με Β. Λαμπρινουδάκη).

- «Aνασκαφή Nάξου», ΠAE 146, 1991, 261-266 (από κοινού με Β. Λαμπρινουδάκη).

 

Ζ. AΛΛEΣ ΔHMOΣIEYΣEIΣ

Tα άρθρα Aφροδίτη, Eλπίς, Ένδοιος, Eνυώ, Eπίγονος, Έρις, Έρως, Iππεύς Hρως, Kέρβερος, στην Eγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Mπριτάνικα.

«Mελέτη αναβάθμισης των αρχαίων μνημείων και συνόλων της πόλης του Άργους. Mέτρα προστασίας, ανάδειξη και ένταξη στον πολεοδομικό ιστό. Aρχαιολογική τεκμηρίωση» (2002), σ. 1-110.

 

Ορισμένα δημοσιεύματα είναι προσβάσιμα στον ιστότοπο academia.edu: https://academyofathens.academia.edu/VasilikiMACHAIRA