Επικήδειος λόγος του Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών κ. Αντωνίου Κουνάδη για τον εκλιπόντα ακαδημαϊκό Γρηγόριο Σκαλκέα

 

Αγ. Διονύσιος 29/8/2018
(Εξόδιος ακολουθία Γρηγορίου Σκαλκέα Καθηγητού Ομ., Ακαδημαϊκού, Προέδρου ΙΙΒΕΑΑ)

 

Έφυγε από την ζωή μία σπάνια, μεγάλων διαστάσεων προσωπικότητα, από τις πλέον εμβληματικές και χαρισματικές που ανέδειξε η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες. Ένας εξέχων Έλληνας με απίστευτα μεγάλη προσφορά στην Επιστήμη της Ιατρικής, στην Υγεία και στην Ελληνική κοινωνία: ο Καθηγητής της Χειρουργικής και Ακαδημαϊκός Γρηγόρης Σκαλκέας, ιδρυτής, δημιουργός και Πρόεδρος του Ιατροβιολογικού Ιδρύματος Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ). Μετά από μακρά, σκληρή αλλά και επώδυνη δοκιμασία που αντιμετώπισε με υπομονή, ευψυχία και καρτερικότητα έχασε την μάχη με τον θάνατο από λοίμωξη του αναπνευστικού, έχοντας συνεχώς και αδιαλείπτως στο πλευρό του την ηρωϊδα αδελφή του κα Έφη Χατζηιωάννου, η οποία με την γλυκύτητα που την διακρίνει του παρείχε παράλληλα με την δέουσα περιποίηση και ιατρική φροντίδα, την αμέριστη στοργή και αγάπη της. Ο εκλιπών, παρά την συντονισμένη φροντίδα διακεκριμένων καθηγητών της ιατρικής και ειδικών ιατρών, υπό την συνεχή παρακολούθηση και καθοδήγηση των καθηγητών της ιατρικής κ.κ. Διονύση Κόκκινου και Αχιλλέα Χατζηιωάννου, άφησε την τελευταία του πνοή στο Αρεταίειο Νοσοκομείο την μεσημβρία της 25ης Αυγούστου.

Η θλιβερή είδηση έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία, συγκλονίζοντας και προκαλώντας συγκίνηση ακόμη και σε απλούς ανθρώπους απ’ όλη την χώρα, διότι ο εκλιπών είχε γίνει ιδιαίτερα συμπαθής πανελληνίως το 1996 όταν ανακοίνωνε προς τα ΜΜΕ ως εκπρόσωπος του Ωνασείου Νοσοκομείου ιατρικά δελτία σχετικά με την πορεία της υγείας του τότε Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου. Ενδεικτικό μάλιστα της δημοφιλίας του είναι και η σημερινή παλλαϊκή συμμετοχή του κόσμου στην εξόδιο ακολουθία του.

Βαρύ το πλήγμα για την Ακαδημία Αθηνών και το Ιατροβιολογικό Ίδρυμα Έρευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το ΙΙΒΕΑΑ,  τον χώρο της Ιατρικής,   της Υγείας, τον πνευματικό χώρο, το κοινωνικό σύνολο.

Βαρύτατο, όμως, το πλήγμα για τις τρεις αδελφές του (Αικατερίνη, Μαρία και Έφη) τον αδελφό του Στέλιο, ιδιαίτερα δεμένο με αυτόν, και τα πολυαγαπημένα του ανίψια. Όλοι τους, πολύ στενά συνδεδεμένοι μεταξύ τους, αποτελούσαν για τον μεταστάντα την πολυαγαπημένη πολυμελή οικογένειά του, της οποίας αυτός ήταν ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός, το στήριγμα και η απαντοχή τους.

Γόνος αρχοντικής οικογένειας από την Αρεόπολη Μάνης πέρασε σκληρά και επώδυνα τα νεανικά του χρόνια με την  δυστυχία, την πείνα και τις κακουχίες της κατοχικής περιόδου. Και σαν να μην έφτανε αυτό,  πρωτοετής φοιτητής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών χάνει τον πατέρα του από την επάρατο νόσο, αναλαμβάνοντας αυτός προστάτης της 5μελούς οικογένειάς του (την μητέρα του, τις τρεις αδελφές του και τον ένα αδελφό του). Εξ αιτίας μάλιστα της δυσχερούς οικονομικής καταστάσεώς του δεν προσήλθε στις εξετάσεις Ιατρικής του Ιουνίου, διότι δεν είχε την δυνατότητα να καταβάλει τα ετήσια δίδακτρα και τα σχετικά εξέταστρα. Έτσι, αναγκάστηκε να εργαστεί το καλοκαίρι εκείνο και αφού συγκέντρωσε το απαιτούμενο ποσό προσήλθε στις εξετάσεις του Φθινοπώρου στις οποίες και πέτυχε.

Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ στην Καρδιοχειρουγική. Νέος γιατρός κατά την διάρκεια της δικτατορίας, ανέλαβε καθήκοντα Προέδρου στο Νοσοκομείο ΚΑΤ, το οποίο λειτουργούσε τότε ως Νοσοκομείο Ατυχημάτων εξυπηρετώντας τραυματίες. Μετέφερε μάλιστα στο ΚΑΤ την Ορθοπεδική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου, ενώ παράλληλα δημιούργησε Νευροχειρουργική και Χειρουργική Κλινική, καθώς και μονάδα Αυξημένης Φροντίδας. Μετά την παραίτησή του για λόγους ηθικής τάξεως την διεύθυνση του Νοσοκομείου ανέλαβε ο καθηγητής χειρουργικής Ν. Χρηστέας, ο οποίος συνέβαλε περαιτέρω στην εξέλιξη του ΚΑΤ. Σημαντική ήταν η συμβολή του στην αποπεράτωση του Νοσηλευτηρίου Υγεία, καθώς επίσης   στη δημιουργία του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, πράγμα που συχνά αναφέρει ο Πρόεδρός του κ. Γ. Αποστολόπουλος.

Το 1964 εξελέγη υφηγητής και εν συνεχεία εντεταλμένος υφηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ίδρυσε και διηύθυνε το Α΄ Τμήμα Θωρακικής και Καρδιαγγειακής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (με 35 κλίνες), όπου πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες επεμβάσεις συγγενών καρδιοπαθειών και αντικατάστασης βαλβίδων. Τον  Φεβρουάριο 1967 εξελέγη τακτικός Καθηγητής της Χειρουργικής. Διετέλεσε επίσης εντεταλμένος καθηγητής Ιατροδικαστικής και Ουρολογίας. Το 1971 ίδρυσε την επίσημη μονάδα Μεταμοσχεύσεων των Αθηνών. Πραγματοποίησε μάλιστα την πρώτη μεταμόσχευση νεφρού και την πρώτη συνδυασμένη μεταμόσχευση νεφρού και παγκρέατος. Το 1974 ίδρυσε το πρώτο Εργαστήριο Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Έρευνας, που  από το 1984 αποτελεί την Α΄ έδρα Πειραματικής Χειρουργικής στην Ελλάδα. Έχει επιβλέψει 200 περίπου Διδακτορικές Διατριβές και 50 επί Υφηγεσία. Έχει εκπαιδεύσει μεγάλο αριθμό χειρουργών, εκ των οποίων 24 είναι τακτικοί Καθηγητές χειρουργικής σε Πανεπιστήμια της χώρας, πολλοί δε Αναπληρωτές, Επίκουροι Καθηγητές και Διευθυντές σε μεγάλα νοσοκομεία της χώρας. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών, της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας και άλλων επιστημονικών εταιρειών. Είναι Ξένος εταίρος της Ακαδημίας Χειρουργικής, μέλος της Academia Europaea, Κλινικός Καθηγητής του Κρατικού Νοσοκομείου του Οχάϊο, Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου, Επίτιμος Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Δ.Π.Θ. και πρόσφατα Επίτιμος Καθηγητής του. Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστήμιου Στέρεας Ελλάδος. Είναι ιδρυτής του Ελληνικού Τμήματος της Ευρωπαϊκής Λέσχης Υγείας. Επίσης ίδρυσε πολλές νέες επιστημονικές εταιρείες, καθώς και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Κολλεγίου Χειρουργικής της κοιλίας (BIGESTIVAE). Έχει συγγράψει 4 επιστημονικά βιβλία και δημοσιεύσει πολλές ερευνητικές εργασίες σε έγκριτα περιοδικά διεθνούς κυκλοφορίας.

Κορυφαίο επίτευγμά του είναι η δημιουργία του ΙΙΒΕΑΑ, του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών (εκτάσεως 28.000 τ.μ.). Το εντυπωσιακό αυτό έργο από πλευράς συλλήψεως και τόλμης εκτελέσεως είναι επίτευγμα ενός μόνον ανδρός, ο οποίος συγχρόνως εξασφάλισε από ελληνικές και ευρωπαϊκές πηγές την αναγκαία χρηματοδότηση για την ανέγερση, τον εξοπλισμό, την στελέχωση και την λειτουργία του. Τα εγκαίνια λειτουργίας του έγιναν το 2002 με μια λαμπρή τελετή παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, του αείμνηστου Προέδρου της Δημοκρατίας Κων/νου Στεφανόπουλου, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου, του τότε Πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, του τότε Προέδρου της Βουλής Απόστολου Κακλαμάνη, των αρχηγών κομμάτων της Βουλής, πολλών Υπουργών και πλήθους κόσμου που είχε κατακλύσει το μεγάλο αμφιθέατρο του Ιδρύματος. Το ΙΙΒΕΑΑ στεγάζει σήμερα ερευνητικά κέντρα που καλύπτουν όλη τη σύγχρονη Ιατροβιολογική Έρευνα, συμβάλλοντας επίσης στην επίλυση προβλημάτων υγείας του ελληνικού λαού. Τελευταίως, μάλιστα, μέσω νέου κτιρίου εκτάσεως 20.000 τ.μ. η ερευνητική και γενικότερα η επιστημονική δραστηριότητα του ΙΙΒΕΑΑ επεκτείνεται στον πρωτοποριακό τομέα της  «εξατομικευμένης ιατρικής».

Σήμερα το ΙΙΒΕΑΑ έχει 450 περίπου άτομα ερευνητικού προσωπικού, 200 περίπου μεταπτυχιακούς φοιτητές και σύνολο μαζί με το διοικητικό προσωπικό 500 και πλέον εργαζομένους.

Ο εκλιπών έχει τύχει μεγάλων ελληνικών και διεθνών βραβεύσεων και υψηλών διακρίσεων για την μεγάλη του προσφορά στην Ιατρική επιστήμη και γενικότερα την Ελληνική κοινωνία. Ωστόσο, λόγω του περιορισμένου χρόνου θα αναφέρω τις πιο σημαντικές.  

Είναι άρχων Μέγας Ρεφερενδάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κάτοχος του Ανώτερου  Ταξιάρχη των Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Παναγίου Τάφου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων,  του Ταξιάρχη του Φοίνικος,  του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχει τιμηθεί από την Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ορθόδοξη Εκκλησία της. Είναι Επίτιμος δημότης της πόλεως Ατλάντας της Γεωργίας των ΗΠΑ, της Καλαμάτας, της Δυτικής και Ανατολικής Μάνης. Έχει διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου Έρευνας του Υπουργείου Παιδείας και Πρόεδρος του Εθνικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας από το 1992 έως το 1994 με Αντιπρόεδρο τον ομιλούντα. Επίσης έχει διατελέσει Αντιπρόεδρος του Υπηρεσιακού Συμβουλίου του Υπουργείου Υγείας και Πρόεδρος του Επιστημονικού του Συμβουλίου. Σημειωθήτω ότι για τις οποιεσδήποτε υπηρεσίες που προσέφερε ουδέποτε έλαβε αμοιβή, έστω κι αν προβλεπόταν. Το 2003 εξελέγη Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, το δε 2013 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας του απένειμε σε ειδική τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικος.

Ως Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών πραγματοποίησε δύο ακόμη σημαντικά έργα. Το πρώτο αφορά την ανακαίνιση (εξωτερική και εσωτερική) του Μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών, το οποίο ουσιαστικά από της αποπερατώσεώς του, το 1885, δεν είχε συντηρηθεί,   στις αρχές μάλιστα της 10ετίας του 2000 άρχισαν να καταρρέουν τμήματα οροφών και τοίχων χωρίς ευτυχώς να θρηνήσουμε θύματα. Με συνεχείς και επίπονες προσπάθειές του επέτυχε την χρηματοδότηση του έργου ανακαίνισης του Μεγάρου της Ακαδημίας από την Περιφέρεια με το ποσό περίπου των 2 δισ. δραχμών με αποτέλεσμα σήμερα (μετά από 6 χρόνια επισκευών) το Μέγαρο αυτό εξωτερικά και εσωτερικά να έχει βρει την παλιά λάμψη του. Το δεύτερο έργο αφορά την συμβολή του στην έκδοση του Χρηστικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών με την εξασφάλιση της σχετικής δαπάνης και του αναγκαίου προσωπικού από φιλολόγους που επέτυχε να αποσπάσει από το Υπουργείο Παιδείας.

Ο ομιλών, διατηρώντας ευγνωμόνως τις αγαθότερες των αναμνήσεων από την 30ετή κοινή πορεία στενής συνεργασίας και φιλίας με τον μεταστάντα, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει καλώς τον άνδρα, την προσωπικότητα και το έργο του.

Αποτιμώντας την συνολική προσφορά του στην Ακαδημία Αθηνών δεν είναι υπερβολή να θεωρηθεί ότι το μέγεθός της είναι μεγαλύτερο από το συνολικό έργο που πραγματοποίησαν όλοι οι διατελέσαντες Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών από της ιδρύσεώς της το 1926 μέχρι σήμερα.

Για όλους εδώ στο Ιατροβιολογικό Ίδρυμα, περιλαμβανομένου και εμού (που με αποκαλούσε μικρό αδερφό) αποτελεί τύχη αγαθή και εξαιρετική τιμή ότι συνεργαστήκαμε με μία τόσο εμβληματική και χαρισματική προσωπικότητα, ένα εξέχοντα Έλληνα, μεγάλο  πατριώτη, με βαθιά πίστη στον Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό και τις Εθνικές μας Παραδόσεις, ένα ιεροφάντη της Ιατρικής, μεγάλο οραματιστή και δημιουργό, προικισμένο με σπάνιες δεξιότητες και αρετές, πνευματικές, ψυχικές και ηθικές, διακρινόμενον για την εντιμότητα, ακεραιότητα, συνέπεια, ευγένεια ψυχής, φιλανθρωπία, φιλευσπλαχνία, γενναιοδωρία, πρόθυμο πάντοτε να προσφέρει ανιδιοτελώς την βοήθειά του σε οποιονδήποτε του την ζητούσε, έναν ευπατρίδη, έναν αληθινό άρχοντα, η λαμπρή διαδρομή του οποίου έχει αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της με την ανεκτίμητη προσφορά του στην Ιατρική, στην Ακαδημία Αθηνών και γενικότερα στην Ελληνική κοινωνία. Θα μπορούσε εν προκειμένω   να γίνει χρήση της ρήσης του Αποστόλου των Εθνών Παύλου κατά την οποία ο εκλιπών: «τον αγώνα τον καλόν ηγώνισται, τον δρόμο τετέλεκε, την πίστη τετήρηκε λοιπόν απόκειται αυτώ ο της δικαιοσύνη στέφανος».

Αγαπημένε μας συνάδελφε και ακριβέ φίλε Γρηγόρη, εκ μέρους των συναδέλφων σου στην Ακαδημία Αθηνών, καταθέτω στη σωρό σου το δάφνινο αυτό στεφάνι, αποτίοντας ελάχιστο φόρο τιμής σε αναγνώριση της τεράστιας προσφοράς σου στην Ιατρική Επιστήμη, στην Ακαδημία Αθηνών,  και στην Ελληνική κοινωνία. Το ανεκτίμητης αξίας έργο που μας κληροδότησες, και το οποίο θα μείνει αρρήκτως συνδεδεμένο για πάντα με το όνομά σου, αποτελεί για τους νεώτερους φάρο φωτεινό, πηγή εμπνεύσεως και οραματισμού για την πραγματοποίηση  μεγαλόπνοων έργων. Σε ευχαριστούμε και σε αποχαιρετούμε με τις θερμότερες συνοδευτικές μας ευχές στο μεγάλο σου ταξίδι στην αιωνιότητα, προσευχόμενοι όπως ο Πανάγαθος την ψυχή σου «εν σκηναίς δικαίων τάξει, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός». Αιωνία σου η μνήμη αξιομακάριστε φίλε και αδελφέ.

 

Α.Ν. Κουνάδης

 

Ημερομηνία: 
04/09/2018
Είδος Ανακοίνωσης: 
Δελτία Τύπου